Siklonik ne demek? İşte alçak basınç merkezi ile farkı

Meteoroloji biliminde sıkça kullanılan terimler olan siklonik ve alçak basınç merkezi, genellikle birbirinin yerine kullanılsa da, anlam ve kapsam açısından belli farklara sahiptir. Bu makalede siklonik teriminin tanımını, alçak basınç sistemleriyle ilişkisini ve hava olaylarına etkisini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Siklonik Ne Demek ve Ne Anlama Gelir?

Siklonik terimi, temelde bir atmosferik sistemin dönüş yönünü ve hareket biçimini ifade eden bir sıfattır. Bir hava kütlesinin siklon (alçak basınç) özelliği taşıdığını belirtir.

• Tanım: "Siklonik", atmosferin büyük bir alçak basınç merkezi etrafında dönme hareketini ifade eder.
• Dönüş Yönü: Bu hareket, Kuzey Yarımküre'de saat yönünün tersine (antisiklonik), Güney Yarımküre'de ise saat yönünde gerçekleşir. Bu dönüş yönü, Dünya'nın kendi ekseni etrafındaki dönüşünden kaynaklanan Coriolis kuvveti ile ilişkilidir.
• Hava Durumu İlişkisi: Siklonik hareket genellikle yükselici hava hareketlerine neden olur. Yükselen hava soğur, yoğunlaşır ve bulut oluşumuna yol açar, bu da yağış, fırtına ve genel olarak değişken ve kötü hava koşullarını beraberinde getirir.

Siklonik ve Alçak Basınç Merkezi Aynı Anlamda mıdır?

Siklonik ve Alçak Basınç Merkezi (Siklon) terimleri genellikle aynı hava sistemini tanımlamak için birbirinin yerine kullanılır, ancak tam olarak aynı şeyi ifade etmezler.

Özetle: Bir bölgede alçak basınç merkezi (siklon) varsa, o bölgedeki hava hareketi siklonik bir karakter sergiler (döner). Bu nedenle bu iki terim çoğu zaman eş anlamlı kabul edilir. Meteorolojide bir sistemin kendisine "siklon" veya "alçak basınç" denilirken, hareketine "siklonik akış" veya "siklonik sirkülasyon" denir.

Siklonik Sistemlerin Oluşumu ve Etkileri Nelerdir?

Siklonik sistemler, hava akışının birleştiği (konverjans) ve yükseldiği bölgelerde oluşur.

• Oluşum Süreci: Yüzeyde hava, düşük basınç merkezine doğru hareket eder ve Coriolis kuvvetinin etkisiyle bu merkezin etrafında dönmeye başlar. Merkezde biriken hava yukarı doğru yükselir.
• Yükselme Etkisi: Hava yükseldikçe genleşir ve soğur. Bu soğuma, havadaki su buharının yoğunlaşarak bulutları ve ardından yağışı (yağmur, kar, dolu) oluşturmasına neden olur.
• Hava Olayları: Siklonik sistemler, cephe sistemlerini (sıcak cephe, soğuk cephe) de beraberinde getirerek hava durumunda hızlı ve belirgin değişikliklere yol açar. Bu sistemler, rüzgârların artması, fırtınaların oluşması ve genel olarak kapalı, nemli ve değişken hava demektir.

Örneğin, tropikal bölgelerde oluşan ve yıkıcı güce sahip olan kasırgalar (Hurricane, Typhoon) da aslında şiddetli siklonik sistemlerin birer türüdür.