Tohum fişeğiyle yangın zararları hızla onarılacak

Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi (KAEÜ) Ziraat Fakültesi Biyosistem Mühendisliği öğretim üyesi Doç. Dr. Ömer Ertuğrul ile yüksek lisans öğrencisi Emrah Saka, makinelerin ya da insanların girmesinin zor veya riskli olduğu sarp, engebeli araziler ile yangın sonrası tahrip olmuş orman alanlarının yeniden yeşillendirilmesinde kullanılmak üzere tohum ekim fişeği geliştirdi.

Projeyi KAEÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi desteğiyle laboratuvarda hayata geçirdiklerini anlatan Ertuğrul, yivsiz av tüfeği fişeği gövdesinin içine saçma yerine çeşitli destek malzemeleriyle tohum yerleştirdiklerini söyledi. Fişeklerin içeriğini yeniden tasarlayarak atış sırasında tohumların zarar görmesini önlediklerini belirten Ertuğrul, testlerde başarı oranının yüzde 50’nin üzerinde olduğunu kaydetti.

Ertuğrul, “Genel olarak dağlık orman ve mera alanlarının hızlıca iyileştirilmesine yönelik, maliyeti ve insan gücünü azaltacak pratik bir çözüm arayışı içindeyiz. Avcılık ve atıcılık yapan kişiler hobilerini sürdürürken aynı zamanda çevreye katkı sağlayabilir. Ormanların yeniden yeşillenmesinde bu tip tohum fişekleri kullanılabilir.” diye konuştu.

Projede yer alan yüksek lisans öğrencisi Emrah Saka ise fişek üzerine delici başlık ve tohum koruma sistemleri entegre ettiklerini, atış basıncının tohuma zarar vermeden tohumun sert zeminin birkaç santimetre altına yerleşmesini sağladığını aktardı. Saka, “Bir fişekte yaklaşık 100 karaçam tohumu taşıyoruz. Ortalama olarak bunlardan 50’den fazlası ağaca dönüşebiliyor. Şu anki çalışmamızda 55–60 metre mesafeden, toprak altına 4–5 santimetre derinliğe tohumları zarar görmeden ekmeyi başardık.” dedi.

Tohum türüne, atış mesafesine ve toprağın sertliğine göre pleksi, delici veya pres başlık gibi farklı sistemler kullandıklarını söyleyen Saka, kapsülün ateşlendikten sonra geri dönüşümle tekrar kullanılabildiğini bildirdi. Ayrıca özellikle mera alanlarında küçük tohumların makine ile ekiminin zor olduğuna dikkat çekti ve bu yöntemin uygun maliyetli bir alternatif sunduğunu vurguladı.

Saka, projenin nihai hedeflerinden birinin askeri eğitim amaçlı kullanılan mühimmatlara benzer uygulamalarla daha büyük orman ve çayır-meralar oluşmasına katkı sağlamak olduğunu ifade etti. Prototipin yaklaşık maliyetinin bir fişek için 9–10 lira olduğunu, bununla ortalama 50 çam fidesi elde edilebildiğini söyledi.

Proje, 2024’te Tarım Makinaları Derneği ile Türk Tarım Alet ve Makinaları İmalatçıları Birliği işbirliğinde düzenlenen “Tarım Makinaları ve Teknolojileri Proje/Tasarım Yarışması”nda “En Yenilikçi Proje” ödülüne layık görüldü. Projenin faydalı model başvurusu yapılarak tescillendiği bilgisi verildi.