İletişim insanların birbirlerini anlamaları ve sosyal olarak gelişmeleri için son derece önemlidir. İletişim olmadan insanlar maddi ve manevi ihtiyaçlarını karşılayamazlar. Peki hiçbir çocukla nasıl sağlıklı konuşulabilir ya da bir çocuğu anlamak için nasıl davranılması gerektiğini merak ettiniz mi? Bu konuyla ilgili sizlere tanık olduğum duruma değinmek isterim. Bundan birkaç hafta önce otobüs durağının yanından geçerken bir kız çocuğu annesine lavaboya gitmesi gerektiğini söylüyordu, annesi ile konuşmaya çalışırken ağlıyor ve utanıyordu. Ne garip annesi küçük kızına sarılıp bir çözüm yolu bulmayı seçmedi, kızını azarladı ve çekiştirmeye başladı. Bu gibi durumlar doğru iletişim yolu olabilir mi?
“İletişim toplumun biçimlenmesinde temel oluşturmakta, birey diğerleriyle düzenli iletişim yoluyla toplumun bir üyesi olmaktadır. Aile bireylerinin kendilerini ifade edebilmesinin de aile içindeki iletişim önemli bir yer tutmaktadır. Aile içi iletişimde çocuğun birey olarak kabul görmesinin ve iletişime etkin olarak dahil edilmesinin benlik saygısını geliştirdiği bilinmektedir. “ (Şahin, 2012)
Malesef tanık olduğum olay bu durumun tam tersi. Oysaki çocuklara onlar gibi masum ve şefkat ile karşılık verilmesini isteyen insanlardan olmak ne güzel olurdu. Bazı anne ve babalar bu görevlerini tam olarak yerine getirememekte, çocuklarını durduk yere azarlamakta, duygu ve düşüncelerine değer vermemektedir. Bu gibi tepkilerle karşılaşan çocuk kendi köşesine çekilip artık soru sormayı ve konuşmayı istemeyerek de olsa bırakmaktadır. Hemen ardından birbirini sonu gelmeyen travmalar takip etmektedir. Çocuklarımızla sağlıklı bir iletişim kurmak istiyorsak öncelikle onları anlamalı , sonuna kadar dinlemeli ve göz teması kurmalıyız. Bir sonraki adım çocukların sordukları sorulara anında ve sakın bir ses tonu ile cevap vermektir. Bu süreç içerisinde çocuklara içten ve samimi davranmak her iki taraf için kolaylık sağlayacaktır.
“Anne ve babalar çocuklarını anlamaya çalışmalı ve onlara destek olmalıdır. Ailenin çocuğu veya ergeni etkin bir şekilde dinlemsi ve onlara karşı dürüst ve açık olması çocukların duygu ve düşüncelerini etkin bir şekilde ifade edebilmesinde etkili olabilmektedir.” (Şahin, 2012) Duygu ve düşüncelerini anne ve babalarına söylemekten çekinen çocuklar içlerine kapanırlar. Bu gibi sorunlar hem aile içi sorunlara hem de çocuk açısından değersiz hissetme gibi yollara kadar gitmektedir.Hepimiz bir zamanlar çocuktuk ve onların yaşadığı sorunları kırgınlıkları biz de yaşamışızdır. Özellikle çocukken sorun yaşayan evebeyinleri tarafından hiç umursanmayan ve travma yaşamış olan yeni nesil anne ve babaların aynı şeyleri çocukları yaşamaması için elinden geleni yapmalıdır. Çocukluk saf, temiz ve masum bir süreci içerir. Biz bu süreci güzel ve içten bir iletişim ile geçirirsek gelecek yıllara çok iyi ve atılgan olarak devam etmiş oluruz ama anne ve babamızla bile iletişim kurmakta korkuyor ve soru sormaktan çekinen çocuklar olursak körelmiş bir nesil doğmuş olacaktır. İletişim sosyalleşmeyi sağlar. Peki sosyalleşme nerde başlar? Evet, sorunun cevabı aile.
“Aile, bireylerin sık dokulu ilişkiler geliştirdiği ve duygusal ilişkilerin yoğun olarak yaşandığı bir gruptur.” (Görgün, 2004) Ailede sağlıklı bir iletişim olmazsa ilk etkilenecek kişi zaten çocuk olacaktır. Anne ve babanın arasındaki iletişim çocuk üzerinde çok etkilidir. Anne ve babası iyi anlaşamayan çocukların iletişimi ne kadar sağlıklı olabilir? Bu yaşanan olumsuz olaylar çocuğu hiç mi etkilemeyecetir? Kısacası şunu söylersek doğru bir sonuca varmış olacağız, aile içinde yaşanan tüm durumlar, olaylar çocuğu ve çocuğun iletişimini etkilemektedir. Olumsuz yönde gelişen iletişim çocukla iletişimi de zorlamaktadır. İyi bir aile yapısı çocuğun soru sormasına, araştırmasına kendini ifade etmesine olanak tanır. Hatta çocuğun konuşması için yeni ortamlar hazırlar. “Çocuklarını her davranışı için eleştiren, kınayan, onların duygu ve düşüncelerini önemsemeyen, küçümseyen, düşüncelerini ve davranışlarını denetim altında bulundurmak isteyen evebeyinler; tedirgin, kendine güvenmeyen ve kendine saygısı az bireyler yetiştirirler. Çocuğunun duygu ve düşüncelerini ifade etmesi için cesaretlendiren, ifade ettiği duygulardan dolayı onu azarlamayan, kınamayan evebeyinler; kendine güvenen ve saygı duyan, girişken ve insan ilişkilerinde başarılı olan bireyler yetiştirirler.” (Tezel, 2011) Bu başarılı bireylerin yetişmesini sağlayan en önemli unsurun aile olduğunu söyledik. Sadece aile demek yeterli olur mu? Çocuğun içinde bulunduğu çevre, arkadaş ortamı ve akrabaları da iletişimini etkilemektedir. Öğretmenin öğrenci ayrımı yapması, akran zorbalığı gibi durumlar da çocukta değersizlik duygusuna yol açıp çocuğun içine kapanmasına neden olabilir. Hangi çocuk kendini diğer akranları ile kıyaslanmayı ister? Hiçbiri değil mi? Anne babalar çocuklarını diğer çocuklarla kıyaslamamalıdır. Bu gibi yanlış yollar çocuğu üzmekten ve yetersiz hissetmekten başka bir işe yaramayacaktır.
“Sevilen bir insan kendini olumlu değerlerle algılayacağı için olumlu bir benlik geliştirecektir.” (Tezel, 2011) Olumlu benlik demek kişinin mutlu ve huzurlu hissetmesini sağlayacaktır.Çocukları sevmeli, değer vermeli ve dinlemeliyiz. Tüm bu maddeler çocukta olumlu benlik gelişecek ve sağlıklı bir iletişim elde etmiş olacağız.
Çocuğumuzla iyi bir iletişim kurmak istiyorsak verilen bilgileri dikkate alarak onlara onların dilinde cevap vermemiz sağlıklı bir iletişim kurmada önemlidir. Onların dili ne demek derseniz? Masum, meraklı, araştıran ve sevecen bir dil. Onları azarlayan, itip kakanlardan olmamak için çocukları her şeyden önce sevmeli ve samimi, içten bir dille sorularına cevap vermek tüm çocuklar için yararlı olacaktır.
KAYNAKÇA:
Şahin, Sultan, and A. R. A. L. Neriman. "Aile içi iletişim." Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi 1.3 (2012): 55-66.
Baran, Aylin Görgün. "Türkiye'de aile içi iletişim ve ilişkiler üzerine bir model denemesi." Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD) 1 (2004): 31-42.
Tezel, Ayfer. "Aile içi iletişim." Journal of Human Sciences 8.1 (2011).
