İhtiyaç kavramı: ademoğlunun hayatta kalabilmesi için eyleme geçiren veya yaptığı eylemden vazgeçiren en temel fıtrat özelliği olarak tanımlayabiliriz. İnsanı tek bir kelimeyle anlatın deselerdi şüphesiz "İhtiyaç" kelimesiyle anlatırdım. Öyle ki yapılan her davranışta, düşünülen her fikirde ihtiyacımızın etkisini görebiliriz. Bu ihtiyaçlar maddi veya manevi olabilir. Eflatun "İhtiyaç, bütün icatların atasıdır." diyerek ihtiyacın insan hayatındaki önemine dikkat çekmiştir. İhtiyacın insanla kurduğu bağ, yaşam olduğu süre boyunca devam eder. Madem her fiilimiz de ihtiyaç var, insanoğlu için "bencil" sıfatını yakıştırmamız da bir problem olmayacaktır. Belki de bu yakıştırmaya karşı tartışmaya hazır bir gözle bakıyorsunuz fakat yazının sonuna kadar okursanız "Bencillik" kavramına karşı bakış açınızı değiştirmesi için siz değerli okuruma fırsat verecektir.
Derinden düşünecek olursak, bir insanın bir başka insanın ihtiyacını karşılıksız olarak karşılamaktan aciz olduğunu görebiliriz. Biraz sonra vereceğim örnekle bahsedilen iddiayı anlamanız kolaylaşacaktır. Diyelim ki tanımadığımız aç birisi bizden açlığını gidermesi için para istiyor. Siz de o kişiden maddi-manevi hiç bir çıkar gözetmeden ihtiyacını karşılıyorsunuz. Neden o kişinin ihtiyacını karşılıyorsunuz? Ya da en saf ve en karşılıksız duygu olduğunu düşündüğümüz annelik duygusuna bakalım. Annenizin sizi karşılıksız bakması, merak etmesi, fedakârlık göstermesi hatta buraya sığdıramayacağım birçok şeyi daha sıralayabiliriz. Sizce bir anne bunları neden yapıyor? Bu iki sorunun muhtemel cevapları şunlardır; aç olan kişinin ihtiyacını karşılıyoruz çünkü insan olduğumuzu hissetmek için veya iki gün sonra o duruma bizimde düşebileceğimizi düşünüyoruz. Biraz daha niyetimizi saflaştıralım; Allah rızasını kazanmak için yapıyoruz. Bir anne çocuğuna karşılıksız olarak bakıyorsa muhtemelen bakmadığı zaman içinde duyduğu vicdan azabından çekindiği içindir veya çocuğuna duyduğu sevgi bağı anneye güzel şeyler hissettirdiği içindir. Bu tür nedenler içgüdüsel olsa bile bir ihtiyacın alametidir tıpkı yemek yemeye ihtiyaç duymamız gibi. O halde en saf duygularımızla yaptığımız iyilikler, güzellikler bile karşılıklı ihtiyaç karşılama ilişkisine işaret ediyorsa; karşılıksız iyilik yaptığımızı düşündüğümüz kişilere karşı bizi teşekkür etmemekten, minnettar olmamaktan alıkoyan yada bizim onlara karşılıksız yardım ettiğimizi düşündüren şey nedir?
İhtiyaçları karşılıksız olarak karşılayacak makam; hiçbir şeye ihtiyaç duymayan makam olmalıdır. Bu makamın tek sahibi, "El-Bedi" ismiyle benzersiz alemler yaratan ve "Er-Rezzak" ismiyle yaratılanların ihtiyaçlarını karşılayan Allah´a mahsustur. İnsan, birinin ihtiyacını karşılamada sadece sebep olabilir. O halde önce ihtiyacımızı karşılayan Allah´a teşekkür etmeliyiz ve minnettar olduğumuzu hissetmeliyiz. Daha sonra buna sebep olana karşı teşekkür etmeli ve minnettar olmalıyız.
Değerli okuruma, yazımı sonlandırmadan önce şunları eklemek isterim;
"Bencillik" hepimizin de bildiği gibi kendinden başkasını düşünmeyen kişilere yakıştırdığımız bir sıfattır. Sen başkasının ihtiyaçlarını gidermeyi ihtiyaç edindiysen, başkalarının ihtiyaçlarını gidermek aslında kendi ihtiyacını gidermek değil midir? Sonuç olarak hepimiz kendi ihtiyaçlarımızı gidermek için çalışıyoruz ve çabalıyoruz. Bencil olmak zorundayız. Aslında bu "Bencillik" sıfatını kullanıp kullanmamız çokta mühim bir konu değildir. Asıl mühim olan konu insanları ve kendimizi doğru bir şekilde değerlendirmektir. İnsanları ve kendimizi doğru bir şekilde değerlendirmek için şu üç soruyu sormak ve doğru cevabı bulmak oldukça önemli rol oynar;
1. İhtiyaç duyduğumuz şeyler neler?
2. İhtiyaçlarımızı nasıl karşılıyoruz?
3. İhtiyaç duyduğumuz şeye ne kadar önem veriyoruz?
Ama dikkat etmemiz gereken bir nokta da şudur ki: gerçekten bir insanı tanımak ve değerlendirmek oldukça zordur bu soruların doğru yanıtı almak uzun seneler sürebilir. Mevlana "İnsanı tanımak, bardakla denizi boşaltmaktan daha zordur." diyerek insanları tanımanın ne kadar zor olduğuna dikkat çekmiştir. Yukarıda bahsi geçen üç soruyu daha detaylı bir şekilde kaleme alacağım inşallah. Selam ve Dua ile?
