(Cumhuriyet Dönemi Sivas Sanayisi)
Türkiye Cumhuriyeti’nin temelinin atıldığı yer olarak tarihe adını yazdırmış olan Sivas’ta, cumhuriyetin ilanıyla birlikte çeşitli ve önemli sanayi yatırımları yapılmış, o dönemde ekonomik olarak önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Özellikle demiryolu ve demir-çelik alanlarında alınan kamu yatırımları ile bölgede sanayisi güçlü şehirlerden birisi olmuştur. Cumhuriyetin ilan edildiği yıllarda ülke genelinde olduğu gibi Sivas’ta da tarıma dayalı bir ekonomik yapı hakimdi ve ekonomik faaliyetler oldukça kısıtlı imkânlarla yapılabilmekteydi. Sanayiye yönelik imalat için ne alt yapı, ne sermaye, ne de girişimci yeterliydi. Sermaye birikiminin ve teknolojik ilerlemelerin yetersiz olması sanayi yatırımlarının özel teşebbüs eliyle yapılmasını engellemişti.
1927’de çıkarılan Teşvik-i Sanayi Kanunu’ndan yararlanmak üzere ilk yıllarda Sivas’ta bulunan hiçbir işletme başvuramamıştır. 1932 yılında bu kanundan yararlanmak üzere yalnızca bir un fabrikası müracaatta bulunmuş, 1941 yılında ise üç dokuma atölyesi, bir un fabrikası ve bir hidroelektrik santrali olmak üzere beş işletme söz konusu kanundan yararlanmıştır. 1938 yılında Divriği Demir Madenleri Müessesesi ve 1939 yılında yük vagonu ve buharlı lokomotif tamiratı yapmak amacıyla Sivas Cer Atölyesi’nin faaliyete geçmesine kadar Sivas’ta önemli bir sanayi tesisinden söz etmek mümkün değildir. 1939 yılında başlayan II. Dünya Savaşı’nın da etkisiyle tüm sanayi kollarında olduğu gibi çimento sektörü için de oldukça zor geçen yıllar olmuştur. 1940 yılından 1950’ye kadar on yıl içinde mevcut fabrikalardan bir kısmı kapanmış bir kısmı da aralıklı olarak üretimini sürdürmüştür. Bu dönemde Doğu Anadolu’ya ulaşacak Sivas- Erzurum Demiryolunun yapımı (1933-1939) ile doğu vilayetlerinin bayındırlık etkinlikleri için gerekli üretimi yapmak ve kalkınmasına destek olmak üzere devlet tarafından 1943’de ilk Sümerbank Çimento Fabrikasının işletmeye açılmıştır. Çimento fabrikalarının binlerce aileye iş imkânı sağlamasının yanı sıra ülkenin doğal kaynaklarının verimli bir biçimde değerlendirmesinde de etkisi büyük olmuştur. Sivas Çimento Fabrikası 1946 yılı itibariyle Türkiye’nin çimento üretim kapasitesinin % 24’ünü karşılamıştır. Temelleri 1938 yılında atılan Sivas Çimento Fabrikası, hem Sivas ilinde kurulan ilk fabrika hem de Cumhuriyet tarihinde devlet eliyle kurulan ilk fabrika ve Türkiye'nin sanayileşme ve kalkınma hamlesinde bir dönüm noktası olma özelliği taşımaktadır.
1945 yılında açılan Askeri Dikimevi faaliyete geçmiştir. Tekstil sektöründe kamunun en önemli kuruluşlarından olan Dikimevi, Türk Silahlı Kuvvetlerine askeri elbise ve çadır gibi ürünler üreterek hem ordunun ihtiyaçları karşılamış, hem de ülkede tekstil sektörü için bir lokomotif görevi sürdürmüştür. Devlet eliyle yapılan ve Sivas’ta sanayileşme hamlelerinin ilk ve en önemli örnekleri olan bu tesisler binlerce kişiye istihdam sağlamış ve şehirdeki talebi olumlu yönde etkileyerek ticareti canlandırmıştır.
Kamu alanında sanayileşme hamleleri sonraki yıllarda da devam etmiştir. 1979 yılında Beton Travers Fabrikası, 1980 yılında Sivas Dokuma Fabrikası, 1984 yılında Sivas Et Kombinası, 1985 yılında Sivas Demir Çelik Fabrikası ve 1990 yılında Kangal Termik Santrali faaliyete geçmiştir. Ön plana çıkan bu tesislerin dışında Sivas’ta özel sektör eliyle yapılan çeşitli girişimler de söz konusu olmuştur. Bunlardan en önemlileri 1973’de KÜMSAN Vinç ve 1977’de ESTAŞ fabrikaları faaliyete geçmesidir. ESTAŞ, Türkiye’nin ilk ve en büyük kam mili üretim tesisi olmuştur.
Kamu yatırımlarının yoğunluğu nüfusun büyük kesiminin maaşlı ve ücretli çalışmasını sağlamış, bu sebeple uzun süre özel girişim ve yatırımlar sınırlı kalmıştır. Bu sebeple özel girişimler kısıtlı kalmış ve Sivas sanayisi alt yapısı güçlü olmasına rağmen arzulanan düzeye ulaşamamıştır. 1990’lı yıllardan sonra devlet tarafından sağlanan teşvikler ve organize sanayi bölgesinin açılması sanayinin yeniden canlanmasına yeni fırsatlar sunmaya başlamıştır.
