Hukuk sistemimizde son yıllarda ciddi ve etkin şekilde düzenlemeler yapılmıştır.
Yapılan değişiklikleri gözden geçirdiğimizde;
- Olağan kanun yolu olarak 20 Temmuz 2016 tarihine kadar sadece adli yargı kolunda üst denetim makamı olarak Yargıtay, idari yargı alanında Danıştay yer almakta iken, artık istinaf uygulamasına yer verilmiş ve yapılan yeni düzenleme yürürlüğe konulmuştur.
- Adli yargı alanında görev yapan yerel mahkemelerin kararlarının istinaf kanun yolu başvurusu ile maddi vakıa denetimi öncelikle Bölge Adliye Mahkemelerince yapılabilme imkanı getirilmiş, idari yargı alanında görev yapan yerel mahkemelerin ise bu denetimlerinin Bölge İdare Mahkemelerince yapılması imkanı sağlanmıştır.
- Bu anlamda özellikle önceki dönemlerde hem vakıa hem de hukuki denetim yapan Yargıtay gibi üst mahkemelerin asıl amacına ulaştırılması yani sadece hukuki denetim yapan üst mahkeme olması kuralının netleştirilmesi sağlanmaya çalışılmaktadır.
- Yine hukuk uyuşmazlıklarında mahkemelere başvurulmadan önce arabulucuya başvurulması zorunlu şartı getirilmiş, bu husus öncelikle iş hukuku alanındaki davalarda uygulamaya konulmuş, şimdi de ticari uyuşmazlıklar/ticari alacak davaları için zorunlu hale getirilmiş bulunmaktadır.
- Gündeme işleyişin daha sağlıklı yürütülebilmesi için hakim ve savcı yardımcılığı müesseselerinin getirilmesi alınmış,
- Yargıda süre mefhumu uygulanması konusunda strateji belgeleri ile işleyişin daha hızlı gerçekleşmesinin sağlanması hedeflenmiştir.
- Özellikle 1 Eylül 2018 tarihinde adli yıl açılışında hedeflenen ve alınan yargı reformu kararları kamuoyu ile paylaşılmıştır.
Yargı reformu paketleri hususunda her hafta yapılan ve yapılacak olan düzenlemeleri, içeriklerini, yürürlük tarihlerini birçok köşe yazımda sizlerle paylaşmıştım.
Bu yazımızda ise sizlerle hukuk sistemimizde özellikle kanun yolları ve idari iç denetim mekanizmalarının daha etkin, daha aktif olarak uygulanması konusunda da ciddi kararlar alınması gerekliliği üzerinde duracağız.
Zira; olağan kanun yolu uygulaması ikili denetim sistemine geçmiş, arada istinaf kanun yolu ve sonrasında şartlar mümkün ise Yargıtay denetimi olarak uygulanmaya başlanmıştır. Ancak tabi burada öncelikli olarak yeterli ve iyi yetiştirilmiş hukukçuların varlığının ehemmiyetini belirtmek isterim.
Her ne kadar uzun yıllardır beklenen ve istenilen, hukukta olması gereken düzenlemeler, yargıda reform paketleri açıklansa da bu değerli düzenlemelerin iyi yetiştirilmiş hukukçu uygulayıcılar tarafından belirlenen sürelerde karara bağlanması ve yapılan iş ve işlemlerin etkin bir denetime tabi olmasının kaçınılmaz olduğunu da vurgulamak gerekir.
Her ne kadar düzenlemeler yerinde olsa da uygulamada bu düzenlemelerin amacına varması, doğru, hızlı etkin kararların alınabilmesi için DENETİM İHTİYACININ HER DÖNEMDE ETKİN ŞEKİLDE UYGULANMASI SAĞLANMALIDIR.
İkili üst mahkeme denetim uygulamasına geçildiğinden bu yana bir boşanma davası 15 ayı aşan süredir istinaf mahkemesinden sonuçlanıp dönmüyorsa, bir iş mahkemesi davası istinaf mahkemesinden 16 ay olmasına rağmen incelenip sonuçlandırılıp dönmüyorsa, yerel mahkemelerde dosyalar uzun süren yargılamalara tabi olmaya devam ediyor ise, kararların özellikle hukuki tasniflerinde hatalar oluşuyor ise, Yargıtay´da oluşan ciddi iş yükü sebebi ile 3 yılı aşkın zaman geçmeden dosyalar incelemeye alınamıyor ve kararlar verilerek yerel mahkemelere dosyalar nihayetlendirilip ulaşmıyorsa bu manada belirttiğimiz denetim ihtiyacı zaruri olarak doğup karşımıza çıkmaktadır.
Denetim yerinde ve etkin bir şekilde gerçekleştirilir ise bu kez belirttiğimiz uygulama sıkıntıları bertaraf edilebilecektir. Bu vesile ile ciddi manada denetim mekanizmasının kontrolörlüğünü oluşturması son derece katkı sağlayacak, gerek yerel mahkemeler ve gerekse üst denetim yargı yolu mahkemelerinde belirttiğimiz sıkıntılar öncelikle minimum seviyelere inecek, daha yoğun bir çaba ile de tümü ile problemler ortadan kaldırılmış olacaktır.
Bu sebepler ile yargının getirdiği reformlar uygulanır iken denetimin de etkin kılınması belirttiğim katkıları sağlayacaktır?
