Tarih yazımı başlangıcından günümüze doğrudur. Ancak araştırmacı, araştırmasını günümüzden geçmişe doğru götürür. Zira yakın tarihe ait bir bilginin kaynağı; araştırmacıyı bir adım geriye götürür.
Yakın geçmiş tarihimize ışık tutan en önemli kaynaklar; çeşitli gazete ve dergilerdir. Kişinin veyahut köyün başından geçmiş kaza, cinayet, sel, idari hadise?vb. hususiyetlere ilişkin malumatları gazetelerde bulmak mümkün olabilir. Bu noktada Cumhuriyet Üniversitesi Kitaplığı, Şemseddin Sivasi Kütüphanesi ve Gazeteciler Sitesindeki bazı gazete büroları başvurulabilecek merkezlerdir.
Sivas, Cumhuriyet Döneminde -özellikle 1930-1980 arası- her yönden oldukça faal bir medeniyet şehridir, dense yeridir. Basın yayın faaliyetleri ve kültürel etkinlikler oldukça yoğundur. Söz konusu döneme ait Sivas´ta pek olmasa da İstanbul ve Ankara´nın muhtelif arşivlerinde Sivas´a dair pek çok kaynak mevcuttur.
1935-1995 arası nüfus sayımlarına ise TUİK sitesinden ?biraz detaylı araştırma yapılırsa- ulaşılabilir.
Günümüzde Nüfus Genel Müdürlüğünün kullandığı MERNİS üzerinden kullanılan en eski nüfus sayımı ise 1905-1906 yılına aittir.
Osmanlıda hem kadınların hem de erkeklerin ilk defa kaydedildiği nüfus sayımı budur. Bundan önce de nüfus sayımları yapılmış; ancak sadece erkekler sayılmıştır.
Bu tarihten biraz daha eski olan 1880 nüfus sayımları ise Devlet Arşivinden alınarak Nüfus Genel Müdürlüğünce hali hazırda tasnif edilmektedir.
Galiba yakın bir tarihte bu veriler de Genel Müdürlükçe paylaşılacaktır. Bir başka ifade ile ?Alt-Üst Soy? biraz daha eskiye götürülmüş olacak.
Biraz daha geriye gidilirse karşımıza 1845 tarihli Temettuat Defterleri çıkar. Bu defterlerde her mahalle ya da köyde yaşayan hane sahiplerinin lakap, ad ve mal varlıkları kaydedilmiştir. Tarla, hayvan, dükkan, ev?vb cihetinden kişinin tüm varlığı ve bu mallar üzerinden alınan vergi detaylı olarak kaydedilmiştir.
Yine bu defterlerde söz konusu köy ya da mahallenin tımar sahibi / vergi sisteminden sorumlu kişinin adı da mevcuttur.
Sivas merkez mahallelerinin temettuat defterleri 5 cilt olarak yayınlanmıştır. Sivas´ın muhtelif kütüphanelerinde bulunabilir.
Bir adım geriye gidildiğinde ise 1831, 1834, 1839, 1841 ve 1844 tarihlerinde yapılan nüfus defterleri karşımıza çıkar. Askerî amaçlı yapılan bu sayımlarda sadece erkekler kaydedilmiştir.
Hane reisinin lakabı, adı, yaşı ve kardeş ve çocuklarının adı ve yaşı hakkında bilgi edinmek mümkündür. Hatta 1839, 1841 ve 1844 sayımlarında bu bilgilere ilave olarak kişinin fiziki özelliklerine (boyu, saç-sakal rengi?) yer verilmiştir. Söz konusu nüfus defterleri, devlet arşivinde ?müslim defterleri? başlığıyla mevcuttur.
Araştırmacı yukarıdaki kaynakları takip ederek soyu / şeceresi hakkında günümüzden 190 yıl öncesine gidebilir.
Osmanlı Dönemi´ne ait daha eski kaynaklar hakkında bir sonraki yazımızda malumat vermeye çalışacağız.
Bir sonraki yazımızda görüşmek dileğiyle?
