“Eğitimdir ki bir milleti ya hür, bağımsız, şanlı, yüksek bir topluluk halinde yaşatır; ya da esaret ve sefalete terk eder.” Mustafa Kemal Atatürk

Albert Einstein’ın “Bir ülkenin geleceği, o ülke insanlarının göreceği eğitime bağlıdır.” sözü bir ülkede yaşayan insanların alacağı eğitimin o ülkenin geleceğini, imkânlarını ve bağımsızlığını şekillendireceğini vurgulamakta…

Bir ülkenin geleceğine dair kaderini o ülkede yaşayan insanların ahlâkı, dürüstlüğü, çalışkanlığı, azmi, gayreti ve eğitime açık oluşu, belirler. Çünkü bir ülkedeki vatandaşlar soruyor ve sorguluyorsa, sorumluluk bilinçleri gelişmişse, eğitim seviyeleri de yüksekse, o ülke o kadar güçlü ve bağımsız olur. Bağımsızlık seviyesi de zaten o ülkenin gücünü belirler. Bunun için de okullardaki eğitim-öğretimin ezbere dayalı değil, öğrencileri düşünmeye teşvik eden bir temel üzerine kurulu olması şattır. Şayet insanlar üzerlerine düşen bu önemli görevin bilincinde olursa, o ülkenin geleceği da mutlaka parlak olacaktır.

"Bizi", "Ben"den öne koyan sorumluluk bilinci gelişmiş, ‘İki günü eşit olan ziyandadır.” hadisine kulak veren ve uyan insanlar ülkelerinin gelişmesi, kalkınması adına belirlenen doğru hedefleri gerçekleştirebilmek için hayatın her alanında olduğu gibi eğitim hayatında da neyin doğru neyin yanlış olduğunu bilerek ve doğru olanı yaparak yaşarlar.

Eğitim-öğretim hayatında olan ve gelecekteki iş hayatına hazırlanan bireylerin sağlam bir kişilik sahibi olmaları, yarınlardaki iş dünyasında ahlâkî bir iklimi yerleştirebilmeleri ve yaşatabilmeleri için ahlâkî olmayan davranışları sorgulamaları, haksız kazancı ve rekabeti engellemeleri, kaliteyi arttırmak için çalışma ahlakını kazanmaları büyük önem taşımaktadır. Bunun için de öğretimden önce iyi bir eğitim şarttır. Çünkü gençliğin inancı, ahlakı ve yönelişleri bir milletin kaderini belirler.

Bir iş yerinde mükemmeli yakalamak için sadece teknik, teorik bilgi yeterli değildir. Çünkü ahlaki ilkelerden, değerlerden yoksun bir iş yeri ülkenin kalkınmasında ve refah seviyesine ulaşmasında olumlu bir rol üstlenemez ve ahlâkî ilkeleri olmayan bir işin geçici olacağı da kesindir. Bu nedenle topluma ve insana hizmette gerek okul hayatında gerek iş hayatında gerekse yaşayışta dürüstlük, çalışkanlık, ahlak gibi değerler ön planda olmak zorundadır.

Eğitim ve öğretim kelimeleri genellikle birbirinin yerine kullanılsa da temelde farklıdırlar. Eğitim ve öğretim arasındaki en büyük fark, birinin beceri geliştirmeye odaklanması, diğerinin ise daha ileri öğrenme için bir temel sağlamasıdır. Yani öğretim, bir kişiye yeni bilgilerin aktarılması iken eğitim insanlara tecrübe kazandırmaya yöneliktir.

Bu iki kavramı daha geniş çerçevede karşılaştırdığımızda eğitim; sorumluluk duygusuna sahip olma, acıma, merhamet, sevgi, yardım etme, iyi insan olma, ahlaki değerleri benimseme gibi hedefler barındırırken öğretimin ise bireye daha çok bilgi aktarımını sağlayan süreç olarak ifade edebiliriz. Yani eğitim kavramının öğretim kavramından çok daha geniş ve kapsamlı olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Velhasıl iyi bir eğitimi olmayanın öğretimde en üst mertebeye gelmesi hiçbir şey ifade etmemektedir. Diploma insanı iyi biri, görgülü, saygılı, edepli, ahlâklı bir birey yapamayabilir.

Eğitimin temeli ise ailedir. Aile, çocuğun ilk sosyal deneyimlerini kazandığı yerdir. Çocukların gelişiminde aile yol gösterici ve kuralları öğretici rol oynar, çocuklarına ahlaki değerler, etik davranışlar ve sorumluluk duygusu kazandırma görevini üstlenirler. Ailede kazandırılacak sorumluluk duygusu ve disiplin ise çocukların başarılı bir şekilde öğrenmelerine katkı sağlar.

Dolayısıyla aile, çocuğun ilk öğretmeni olarak onun temel değerlerini, davranışlarını ve sosyal becerilerini şekillendirirken, okul bu temeller üzerine akademik bilgi ve sosyal gelişimi ekler. Aile ve okulun uyum içinde çalışması, çocuğun başarıya ulaşmasında önemli bir rol oynar.

Ancak yeni eğitim sisteminde aileler her şeyi okuldan ve öğretmenden beklemekte, sorumluluk üstlenmemektedir. Oysa aileler yaşanan sorunlar üzerinde ciddiyetle düşünmesi, nerede eksiklik bıraktıklarını sorgulaması ve bundan sonra ne yapmaları gerektiğine dair zihni bir çaba göstermesi gerekir. Günümüz eğitim-öğretim hayatında birçok sıkıntı olduğu bir gerçek. Yaşanan tüm olumsuzlukların, bunlarla ilgili verilerin ve görüntülerin eğitim-öğretim sisteminden daha çok ahlaki sistemle alakalı olduğu gerçeğini ortaya koymakta.

Eğitim bir insanın ve bir ülkenin geleceğini belirleyen temel etmendir. Bir ülkenin geleceği o ülke insanına yapılan eğitim yatırımına bağlıdır. Bu manada sanatta mükemmellik, yaşayışta dürüstlük, toplum ve insana hizmette erdemi esas alan tarihimizdeki ahilik sistemi bugün okul hayatında olan bireylerin mesleki eğitimlerine, sanatlarına yansıdığında pek çok yönden ileri adımlar atılmasına yardımcı olacaktır.

Başöğretmen Mustafa Kemal Atatürk’ün sözünü hiç akıldan çıkarmamak gerek: “Bir yandan bilgisizliği ortadan kaldırmaya uğraşırken, bir yandan da memleket evladını toplumsal ve ekonomik hayatta aktif şekilde etkili ve verimli kılabilmek için zorunlu olan ilk bilgileri, uygulamalı bir biçimde vermek metodu eğitimimizin temelini oluşturmalıdır.”

“Eğitim dünyayı değiştirmez; dünyayı değiştirecek insanları yetiştirir, insanlar da dünyayı değiştirirler. “Paulo Freire bu hususu ne güzel özetliyor.

Değişim yönüyle eğitim, toplumsal değişimi, toplumsal değişim de eğitimi etkiler. Toplumsal değişimleri öğretim programlarına yansıtarak, değişimin getirdiği yenilikleri öğrencilere mutlaka kazandırmalıdır. Unutmamalıdır ki, dünya yüzeyindeki gelişmeleri sağlayan, yöneten, yaşayan insan, bunlar için gerekli olan tüm donanımları eğitim aracılığıyla kazanır. Eğitim, bilgi edinmenin en doğru yoludur. Bu nedenle, geleceği güvence altına almak isteyen toplumlar eğitime önem vermeli ve kaynak ayırmalıdır.