Verimlilik genellikle girdi ve çıktı arasındaki ilişkiyi tanımlamak için kullanılan bir kavramdır. “Toprağın verimliliği,  çalışanın verimliliği”, “üretimin verimliliği”, “zamanın verimliliği”, “teknolojinin verimliliği” gibi birçok faktörün verimliliğinden bahsedebiliriz. Toprağı daha verimli hale getirmekle, zamanı verimli kullanmak farklı faaliyetler gerektiren işlerdir. Ama hepsinin önünde emeğin verimliliği esastır aslında. Çünkü emek verimliliği sağlayabilmek için kullandığı kaynakların, harcadığı zamanın verimini artırmayı kendisine dert edinir. O halde emeğin verimini artırmak için neler yapılabilir. Verimliliği etkileyen faktörler nelerdir?

Toplumun kültür yapısı, coğrafi ve iklim koşullarından tutun da, teknoloji ve eğitim düzeyine kadar birçok konu verimliliği etkileyen unsurlardır. Verimlilik bir kültür meselesidir aynı zamanda. Ülkeler ve bölgeler arasında verimlilik farklarını karşılaştırırken çalışma kültürü, iş yapma tarzı, siyasi rejim, özel mülkiyet ve girişimcilik düzeyi ile eğitim sistemi gibi alanları dikkate almak gereklidir. Bugün ülkelere baktığımızda verimlilikte en iyi seviyeyi yakalayan ülkelerin başında Japonya ve Almanya gelmektedir. Bu ülkeler zamanında tabir-i caizse “sıfırı tüketen” ama bugün gelişmişlikte ilk sıralarda yer alan ülkelerdir. Türkiye’deki çalışma saati Almanya’ya göre %38 daha fazla olmasına rağmen Almanya’nın üretim hacmi Türkiye’ninkinden daha fazladır. Yani Almanlar daha az kaynakla daha fazla üretim elde edebilmekte, bunu da kaynakları daha verimli kullanarak başarmaktadırlar. Yine Güney Kore en değerli kaynak olan emeğin eğitimine öncelik vererek verimliliği sağlayan beşeri sermaye faktörüyle gelişmişliğini elde eden güzel bir örnektir.

Verimlilik fiziksel ve zihinsel gayretle sağlanır.  Yani önce düşünüp tasarlamak, sonra uygulamak gerekir. Verimlilik düzeyinde en önemli faktör insandır, çünkü diğer faktörlerinde organize edilmesini insan sağlar. Dolayısıyla en kıymetli yatırım da insana ve eğitime yapılan yatırımdır. Beceri ve yetkinliğin artırılmasını amaçlayan, uygulamaya yönelik, piyasanın ihtiyaçlarını gözeten eğitim yatırımları bir ülkenin büyüme ve kalkınmasının anahtarıdır. Binlerce dönüm tarım arazisinin, binlerce metreküp madenin, suyun, güneşin, rüzgarın ve emeğin verimli kullanılması ve ülkenin büyümesine katkısının artırılması nitelikli, yetkin, becerikli ve iyi eğitimli emek sayesinde olacaktır. Emek için eğitimli demek eksik bir ifadedir, doğru ve tam olanı iyi eğitimli olmasıdır. Eğitimli ya da iyi eğitimli arasındaki farklar piyasa gerçeklerinde de izlenmektedir.

Kaynak kullanımında ister kamu ister özel girişimci olsun verimliliği esas alarak faaliyetlerini gerçekleştirirse, piyasa işleyişinde ve halkın refah düzeyinde kısa sürede gözle görülür bir iyileşme olacaktır. Daha önceki yazılarımızda da belirtmiştik. Esas olan kaynakların bolluğu değil verimliliğidir. Kaynakları üretime dahil eden emek olduğuna göre emeğin verimliliği ülkenin sadece bugününün değil geleceğinin de daha iyi olmasını sağlar. Peki, emeğin verimliliği nasıl sağlanır? Daha iyi ve daha doğru eğitim ile sağlanır. İyi eğitim okul sayısının ya da öğretmen sayısının artırılmasıyla gerçekleştirilemez.  Ancak uygun yaş seviyesinde uygun müfredatların uygulanması ve iyi yetişmiş emeğin de doğru zamanda doğru yerde istihdam edilmesiyle sağlanabilir.  Okullaşma oranı artırılarak emeğin verimliliği artırılmış olmaz, sadece okumuş sayısı artırılmış olur. Meslek sahipleri değil, diploma sahipleri artırılmış olur. Elbette herkes eğitim hakkına sahiptir, eğitim almalıdır ve hatta eğitim şarttır. Ancak akademik kazanımlar tek başına yeterli değildir. Emeğin verimliliğine hizmet eden eğitim sistemi doğru eğitim sistemidir.

Bir insan, bir firma ya da devlet, kaynakları verimli kullanmak sorumluluğuna sahiptir. Bu sorumluluğu yerine getiremeyen birim hangisi olursa olsun, bedeli tüm ülke tarafından ödenir. Bugün kalkınmanın ve büyümenin sağlanması ve sürdürülebilir olması için iyi eğitimli emek faktörünün desteklenmesi ve artırılması şarttır. Bunu sağlamak için yapılan eğitim yatırımları da verimlilik esasına dayalı yapılmalıdır.